Türk-moğol Ulusları Tarihi

ONSOZ
Orta Asya Türk tarihinin en büyük uzam olarak ün yapmış olan Prof. Wilhelm Barthold (1869-1930), Türkiyat Enstitüsünün çağrısı üzerine 1926'a İstanbul'da Orta Asya tarihi hakkında bir sıra dersler vermişti. Onun verdiği bu dersler 1927'de güzel bir kitapta toplan¬mıştı {Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler. İstanbul 1927). Prof. Barthold'ün dersleri 1935'te Almancaya da çevrilmişti {12 Vorlesungan über die Geschichte der Türken Mitelasiens. Berlin 1935. Yeni bas. 1962). Daha sonra derslerin Fransızca çevirisi de çıkmıştı {Histoire des Turcs d'Asie Centrale. Paris 1945). Yeni bas. 1977). Son olarak derslerin Rusçası da yayımlandı {Dvenadcat'lekcij po istorii tureckix narodov SrednejAzii. Moskva 1968).
İstabul'da verdiği derslerden sonra Prof. Barthold, 1926-1927 yılında Taşkent'e çağrılmıştı. Büyük tarihçi Taşkent'te de Türk ve Moğol uluslarının tarihi hakkında altı ders vermişti. Onun bu dersle¬ri 1928'de küçük bir kitap olarak çıkmıştı {İstorija turecko-mongol'skix narodov. Taşkent 1928).
Bu derslerde Prof. Barthold, İstanbul'da verdiği konferansları birçok bakımdan bütünlediği gibi, Orta Asya'da yaşayan göçebe ka¬vimlerin tarihinde temas etmediği birtakım yönler üzerinde de dur¬muştur. Bundan başka, Taşkent derslerinde Kazak ve Kırgızların tarihine de daha geniş yer vermiş, Rusya ile steplerde yaşayan kom¬şuları arasındaki bağları gözden geçirmiş, göçebe kavimlerin tarihi¬ne ilişkin çalışmalarda Rus gezginlerinin rolü üzerine birtakım bilgi¬ler ortaya koymuştur. Buna karşılık Taşkent'te verdiği derslerde, yerleşik hayata geçen Türk kavimlerinin tarihine hemen hemen hiç temas etmemiştir.
Prof. Barthold'ün Taşkent'te verdiği derslerin yeni baskısı, 1968'de onun bütün çalışmalarını içine alan dizide çıktı (Akademik V. V. Bartol'd, Socinenija. Tom V. Raboty po istorii i Filologu tjurkskix i mongol'skix narodov. Moskva 1968. 195-229. s.). Bu yeni baskıyı düzenleyen S. G. Klayaştornıy, Prof. Bardthold'ün eserine birtakım notlar da eklemiştir. Bu notlar < > içinde verilmiştir.
Hasan EREN