Osmanlı'da Sosyalizm

* Osmanlı, sosyalizmi İştirak-i Emval ve İyal yani mal ve kadın ortaklığı olarak tanıdı.

* Paris Komünü çalışmalarını Belediye binasında sürdürdüğü için Osmanlı aydını, sosyalistlere Devair-i Belediye Tarafdaranı ismini uygun gördü.

* Bu bozuk fikirlerin Müslüman Osmanlı toplumunu nasıl olsa etkilemeyeceği düşünülerek, dinsiz Avrupanın başına bela olan Enternasyonal adındaki şer cemiyeti ve bu cemiyetin reisi Karl Marxa sempati beslendi.

* Bir müddet sonra, İştirakiyun Mezhebinin Osmanlı toplumuna yanlış anlatıldığı öne sürüldü: Aslında bu beyazı siyah olarak tarif etmek gibi bir şeydi, İştirakiyun İslam dininin direği olan zekatın modernleştirilmiş haliydi.

* Müslümanlık ırk ve millet ayrılığı gözetmiyordu yani enternasyonalistti. Karl Marx'ın kurduğu Enternasyonal Cemiyeti de zaten bu gayeyi güdüyordu.

* Osmanlı Hıristiyanları da sosyalizmi sahiplendi; sosyalizm en evvel Hazreti İsa tarafından vaaz ve tesis olmuştu. Sosyalizm, Romanın, milyonlarını esirlerinin tırnakları ile kazanan zalim ulularına karşı teşkil ve tertip edilmiş Hıristiyanlık dininin asıl maksadıydı.

* Yahudiler durur mu? Onlar da, klasik Hazreti Musa ve Firavun örneğini ortaya attılar; sosyalistlik modern çağın putlarını yıkmak için gönderilmişti.

* İlk Osmanlı sosyalisti Avram Benaroya, ilk sosyalist teşekkül Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu oldu.

* İlk sosyalist fırkayı Hüseyin Hilmi bey kurdu. On binlerce işçiyi çevresinde toplamayı başaran Hüseyin Hilmi bey, istediği zaman İstanbul çapında bir genel grev yapabilecek durumdadır.

* İştirakçi namıyla anılan Hüseyin Hilmi, greve giden işçileri, nereden bulduğu meçhul altınları harcayarak pilav ve zerde ile besliyordu.

* İstanbul'u işgal eden İngilizler, Hüseyin Hilmi bey'i maaşa bağlamıştı. O artık, altında son model otomobili, sırtında kırmızı yeleğiyle zengin bir İngiliz ajanı olmuştu.

* Şamisi adında bir Yahudi, Aydınlık dergisinin neşriyatı için Şefik Hüsnü'ye ayda bin dolar para veriyordu.