Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Güveni Kötüye Kullanma Suçundan Doğan Sorumlulukları (Ciltli)

ÖNSÖZ

"Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Güveni Kötüye Kullanma

Suçundan Doğan Sorumlulukları" adlı bu tez çalışması 2014 yılında başlayıp

2016 yılında biten ve yaklaşık iki yıla yakın süren bir uğraşın ürünüdür. Güveni

kötüye kullanma suçunun anonim şirket yönetim kurulu üyeleri tarafından

işlenmesi hali, ticari hayatta sıkça karşılaşılabilecek bir durum olsa da, konu,

öğretide daha önce bu çalışma kadar kapsamlı ve geniş bir bakış açısıyla hiç

incelenmemiştir. Bu bakımdan çalışma, alanında bir ilk olma özelliği taşımaktadır.

Her bilimsel çalışma, doğrudan veya dolaylı pek çok insanın katkısı ile uzun

bir süreç içerisinde oluşmaktadır. Bu noktada teşekkür borcum olan ilk kişiler,

gerek bu çalışma ve gerekse eğitim hayatım boyunca maddi-manevi yardımlarını

esirgemeyen, hakları ödenmez sevgili anne ve babamdır.

Çalışmanın tamamlanmasında bilimsel anlamda en büyük pay sahibi olan,

kıymetli zamanlarını bana ayıran ve çalışmayı üst seviyelere taşımamı sağlayan

saygıdeğer hocalarım Yrd. Doç. Dr. Selman DURSUN ve Doç. Dr. Ali PASLI'ya

teşekkürlerimi sunarım.

Bilgi birikimi ve hukuki meselelere getirdiği yaklaşımlarla akademik ilgi ve

alakamı artıran ve beni akademik çalışma hususunda daim destekleyen,

avukatlık mesleğimin başlangıç döneminde tanımaktan ve birlikte çalışmaktan

onur duyduğum, sadece bir üstat olarak değil, aynı zamanda bir ağabey olarak

da bana her daim yol gösteren Sayın Av. Levent YARALI'ya teşekkürlerimi

sunarım.

Meslek hayatımın ilk dönemlerinde bana her zaman yardımcı olan ve birlikte

çalıştığım için çok şanslı olduğumu düşündüğüm Sayın Av. Zekeriya Başar

ÖZBİLEN'e; iki yıllık çalışma süremiz boyunca sabırlı ve bilgili bir meslektaş, bir

arkadaş olarak tezime vakit ayırmam için her zaman yardımcı olan Sayın Av.

Özlem KARCI BÜYÜKSEKBAN'a teşekkürlerimi sunarım.

Lisansüstü eğitimimi tamamlayabilmem için bana her türlü imkanı sağlayan,

sadece mesleki anlamda değil, hayatımda da kıymetli bir yol gösterici

konumunda bulunan üstadım Sayın Av. Hüseyin ARABACI'ya; tezimi

tamamlayabilmem adına iş yükümü benimle paylaşan dostlarım Av. Serdar

BULUT, Av. Ömer Sevban CEYLAN, Av. Abdülkerim Buğra ŞİMŞEK, Av.

Muhammet Taha ÖZDEMİR ve (şimdilik) Stj. Av. Nezih ECERTAŞ'a teşekkürü bir

borç bilirim.

Küçük yaşlarımdan beri beni okumaya teşvik eden sevgili halama

teşekkürlerimi sunarım.

Her daim yanımda olan, hayatımın her alanında benden desteğini

esirgemeyen biricik yol arkadaşım Hacer, varlığın için müteşekkirim.

Sevgili babaannem ve dedem, hayatım boyunca bana kattıklarınız için sizlere

teşekkür ederim.

Çalışmamı hayatımda ayrı bir yeri olan dedem Rasim ÇAKIR'a ithaf

ederim.

Son olarak, okulumuzun rahmetli hocalarından Ord. Prof. Dr. Halil

ARSLANLI'nın Ticari Bey isimli eserinin önsözünde de dediği gibi, hiçbir eser

tamamiyet iddiasında bulunamaz. Tamamlanması yaklaşık iki yıl süren bu

çalışmanın da elbette eksikleri, konu hakkında değinmediği noktaları

bulunmaktadır. Çalışma hakkındaki her türlü görüş ve eleştiri bu çalışmayı bir

adım daha ileriye taşıyacaktır. Zira müşterisi olmayan meta, zayidir.

Saygılarımla.

Rasim Can ÇAKIR

Mayıs 2016

İstanbul/Fatih

rasimcancakir@gmail.com

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ V

ÖZ - ABSTRACT VII

KISALTMALAR XV

GİRİŞ 1

Birinci Bölüm

ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN NİTELİĞİ,

ŞİRKET İLE YÖNETİM KURULU ARASINDAKİ GÜVEN

İLİŞKİSİ VE GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNA

İLİŞKİN GENEL BİLGİLER

I. YÖNETİM KURULUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ 3

A. Genel Olarak Organ Kavramı 3

B. Yönetim Kurulunun Niteliği 6

C. Yönetim Kurulunun Genel Kurulla İlişkisi 7

II. ŞİRKET İLE YÖNETİM KURULU ÜYELERİ

ARASINDAKİ GÜVEN İLİŞKİSİ 8

A. Genel Olarak 8

B. Güven Kavramı 9

C. Sözleşmeye Dayalı Güven İlişkisi 9

1. Vekalet Sözleşmesi Görüşü 10

2. Hizmet Sözleşmesi Görüşü 10

3. Diğer Görüşler 11

D. Kanun Kaynaklı 12

1. Yönetim Kurulu Üyesinin Sadakat Yükümlülüğü 12

2. Devredilemez Bir Görev ve Yetki Olarak Üst

Gözetim Yükümlülüğü 13

a. Genel Olarak 13

b. Üst Gözetim Yükümlülüğü ile Yönetim ve

Temsil Yetkisinin Devri Arasındaki İlişki 13

E. Değerlendirme 15

III. GÜVEN UNSURU BAKIMINDAN YÖNETİM

KURULU ÜYELİKLERİ 17

A. Sözleşmeye Dayalı Yönetim Kurulu Üyelikleri 17

B. Kanuna Dayalı Yönetim Kurulu Üyelikleri 18

C. İnançlı Üyeler ve Fiili Organların Durumu 19

1. İnançlı Üyeler Bakımından 19

2. Fiili Organlar Bakımından 21

IV. GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇUNA

İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 22

A. Genel Olarak 22

B. Güveni Kötüye Kullanma Suçu 23

C. Malvarlığına Karşı Suç Kavramı ve Güveni

Kötüye Kullanma Suçu İlişkisi 25

D. Korunan Hukuki Değer 28

E. Güveni Kötüye Kullanma Suçuna Kara Avrupası

Hukuku Düzenlemelerinden Bir Örnek Olarak

Almanya 32

İkinci Bölüm

ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİ

TARAFINDAN İŞLENEN GÜVENİ KÖTÜYE

KULLANMA SUÇUNUN UNSURLARI

I. MADDİ UNSURLAR 35

A. Konu 35

1. Genel Olarak 35

2. Mal ve Eşya Kavramları 36

a. Taşınır-Taşınmaz Mallar 37

b. Misli Mal 39

c. Haklar ve Sair Şeyler 41

3. Zilyetliğin Devri 45

a. Zilyetlik Kavramı 47

b. Asli Zilyet - Fer'i Zilyet 48

c. Doğrudan Zilyet - Dolaylı Zilyet 49

d. Başkası İçin Zilyet - Zilyet Yardımcısı 50

e. Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirket Malları

Üzerindeki Zilyetliği 51

i. Genel Olarak 51

ii. Yönetim Kurulu Üyelerinin Şirket Malları

Üzerindeki Zilyetliğinin Niteliği 52

iii. Zilyetliğin Kazanılması, Kaybedilmesi ve

Yönetim Kurulu Üyeleri Dışındaki Üçüncü

Kişilerin Durumu 54

4. Nitelikli Unsurlar 58

a. Genel Olarak 58

b. Meslek ve Sanat İlişkisi 59

c. Ticaret İlişkisi 60

d. Hizmet İlişkisi 61

e. Başkasının Mallarını İdare Etme Yetkisi 62

B. Hareketler 63

1. Zilyetliğin Devri Amacı Dışında Tasarrufta

Bulunmak 64

a. Genel Olarak 64

b. Zilyetliğin Devri Amacı Dışında Tasarrufta

Bulunma Fiilinin TTK Kapsamında Özel

Görünüm Biçimleri 65

i. Şirkete Borçlanma Yasağı 66

ii. Yedek Akçelerin Ayrılması ve Kar Payı Dağıtımı 68

iii. Önemli Miktarda Malvarlığının Toptan Satışı 71

iv. Sermayenin Kaybı ve Borca Batıklık 75

2. Devir Olgusunu İnkar Etmek 77

C. Fail 79

1. Gerçek Kişi Yönetim Kurulu Üyeleri 79

2. Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyeleri 82

3. Kamu Tüzel Kişileri ve Temsilcileri